TASARIM

Tasarım sözcüğü, ''biçim vermek, temsil etmek'' anlamına gelen Latince designare sözcüğünden gelir.Çevremizde gördüğümüz hemen hemen her şey bir tasarımın sonucudur.Tasarım, en temelde, insanın varlıkla kurduğu bir iletişim tarzıdır ve bilgi, etik, sanat ve teknik gibi varlık kategorilerine göre farklı modeller içinde kendini gösterir.Tasarımlar bilimde kuramlar, felsefede ise düşünce sistemleri olarak somutlaşırlar.

Bilim ve Tasarım

Bilim düzenli, sistemli ve yöntemli bir bilgidir..Bilimin evrim sürecinde özgün ve devrimci bir çağ Grek uygarlığıyla başlar.Grek tanrıları, daha önceki çağların tanrıları gibi dünyanın dışında bulunan ve oradan dünyaya hükmeden varlıklar olmaktan çıkarlar ve insanla aynı dünyayı paylaşan ve insan biçiminde gerçek varlıklar olurlar.Bilimin araştırma konusu da bu gerçeklik, doğa varlığı olur.Bu nedenle Grek çağını bir ''bilim çağı'' olarak nitelendirebiliriz.Bu çağa bilimsel çalışmalarıyla ağırlığını koyan, doğayı açıklama modeliyle adını yüzyıllar sonrasına taşıyan ünlü düşünür Aristoteles'tir.Bütün Grekler gibi Aristoteles de dünyanın yoktan yaratılmadığı görüşünü benimser.Tanrı Demiourgos bu şekilsiz maddeye bir mimar gibi biçim vermiş ve bir sanat yapıtı gibi bu düzenli dünyayı meydana getirmiştir.Ancak, dünya durağan bir varlık değil, bir değişim ve oluşum varlığıdır.Bu değişim ve oluşum hareket demektir.Aristoteles'e göre dünyaya ilk hareketi tanrı vermiştir.Bu ilk hareketle devinime geçen dünyada sonraki bütün değişim ve oluşumlar Aristoteles'in dört neden kuramına göre meydana gelir.Bu dört neden şöyledir;

1.Maddi neden(causa materialist)

2.Biçimsel neden(causa formalis)

3.Hareket ettirici neden(causa efficiens)

4.Ereksel neden(causa finalis)

Bütün bu oluşum ve değişim kör bir mekanizmaya göre değil, ereksel olarak meydana gelir.Bu anlayış yüzyıllar boyunca egemen olmuş bir dünya tasarım modelidir.Ancak Newton ile beraber bu dünya tasarım modeli terkedilir.Isaac Newton, gökyüzünde ve yeryüzünde meydana gelen hareketleri evrensel çekim yasasına göre ve matematiksel bir dille açıklar.Bununla Newton, Aristoteles'in dünya tasarım modelini yıkmış olur.Astrofizik alanında da yine Aristoteles ve Ptolemaios adları öne çıkar.Ptolemaios yer merkezli bir evren tasarımı gerçekleştirir.Yerin gök cisimlerinin merkezinde bulunduğunu söyleyen bu evren tasarım modeli Copernicus'a kadar yüz yıllar boyu geçerliliğini sürdürür.Copernicus güneşi merkeze koymuş ve kendi ekseni etrafında dönen yeri diğer gezegenlerle beraber güneşin etrafında döndürmüştür.Daha sonradan Newton, evrensel çekim yasasıyla bu güneş merkezli evren tasarısını tamamlayacak ve o günden bugüne kadar yer merkezli evren tasarımı geçerliliğini sürdürecektir.Canlılar dünyasına baktığımızda orada da tasarım modelleri görürüz.Bu modellerden en ünlüsü Charles Darwin'in On the Species by Means of Natural Selection adlı yapıtında ortaya attığı doğal ayıklanma kuramıdır.Darwin canlılar alanında türlerin meydana gelişini evrimle açıklar.Darwin'in evrim kuramı canlıların oluşumu ve gelişimini açıklayan bir tasarım modelidir.Bilim felsefesinin önemli düşünürlerinden Thomas Kuhn'a göre, bilim paradigmalardan oluşur ve bilimin gelişmesi paradigmaların değişim sürecidir.Bu paradigmalar da tasarım modelleridir.

-----------------------------------------------------

A.

1.Tasarım (Latince “designare”) kavramı geniş anlamı ile neleri 

içermektedir? Yazarın belirlediği ve tanımladığı farklı tasarım eylemleri nelerdir?

-Tasarım, en temelde, insanın varlıkla kurduğu bir iletişim tarzıdır ve bilgi, etik, sanat ve teknik gibi varlık kategorilerine göre farklı modeller içinde kendini gösterir.

2.İşlevselliğe gerek duyulmayan bir yapıt ortaya koyarken daha özgür davranılabilir, ama işlevsel olması beklenen bir yapıt ortaya koyarken çeşitli istekler üzerinden yola çıkmak gerekir.

B.

Bilimin evrim sürecinde bilimin dinsel nitelikten çıkışının yine bir dinsel düşüncede meydana gelen bir değişiklik ile gerçekleştiğinden bahsedilmiş ancak bilimin araştırma konusunun nasıl değiştiğine dair pek bir bilgi verilmemiş.